| 1 | [ARGUMENTUM.---W. Rothomag. archiepiscopum, exsulantem ab Ecclesia sua consolatur, eiusque fugam iustam fuisse contra obtrectatores tuetur.] Reverendo Patri et domino WALTERO Dei gratia archiepiscopo Rothomag., suus PETRUS Blesen. Bathon. archidiac., salutem et inter adversa constantiam. |
| 2 | Dum inter principes nostros grassaretur immanis hostilitas [Loquitur de bello inter Philippum Augustum, et Richardum, quod acriter in Northmannia hoc tempore gestum est, scilicet postquam uterque ab expeditione Ierosolymitana rediisset. De hoc bello omnes historici passim loquuntur. Quod autem hic ait Blesensis, Walterum fuisse mediatorem inter ambos reges, idem testantur scriptores Angli et maxime Rogerius ad annum 1194, qui inter arbitros pacis cum regibus conciliandae Walterum nominat.], vos tanquam mediator, tanquam angelus pacis, varios inter meatus et laboriosos frequentissime fecistis excursus. Eo tempore de pace aut turbatione vestrae Ecclesiae, nec etiam tenuissimus sermo erat. Triumphastis tandem de proposito, et per industriam vestram in bnf14764.104 tempore iracundiae fuistis reconciliatio. |
| 3 | Tunc primum rumor insonuit, quod adhuc Ecclesia vestra tempestatis antiquae turbinibus vexaretur. Supervenerunt alii firmiter asserentes, quod dominus rex ad omnem unguem dissensionis illius scrupulum complanasset. Fuerunt etiam, qui dicerent: vos de provincia Rothomagensi egressum in Alemaniam transmigrasse [Non in Alemanniam, sed Cameracum sese receperat Gualterus, scilicet quia regi Francorum Philippo et Richardo regi Angliae inter se dissidentibus conditiones quasdam, quae ipsi parum aequae videbantur, admittere nolebat. Postea vero ab iisdem regibus reiectis illis conditionibus, pacifice revocatus est, damnaque Waltero, et Rothomagensis Ecclesiae patrimonio illata resarcita sunt. Et quidem ex parte regis Francorum, qui ad eum revocandum decanum Tironensem et camerarium suum misit Cameracum cum his litteris, quae referuntur a Radulfo ad ann. 1196: «PHILIPPUS rex Francorum W. Rothomagensi archiepiscopo. «Memores sumus, quod dilectos et fideles nostros Anselmum decanum Tironensem, et Ursonem camerarium ad vos transmisimus, per quos vobis nostra voluntas innotuit, videlicet quod in nostro eratis amore et gratia, et quod vobis Andeleium, et aliam terram vestram, et alia quae ad vos pertinebant, libere reddideramus. Illud idem vobis mandamus, et in ampliori gratia et amore de die in diem proficitis. Pro certo etiam vos scire volumus, quod si in terram nostram venire volueritis, terra nostra vobis et omnibus vestris patens est et parata, sicut specialissimis clericis nostris et amicis.» Quid autem dederit Philippus pro compensatione damnorum Ecclesiae Rothomagensi illatorum, non constat apud scriptores. Certum tamen est plene ab eo satisfactum, ut indicat charta illa Walteri, quam e chartophylacio regis asservato in capella regia Parisiensi producimus: «Charissimo domino PHILLIPPO Dei gratia illustri Francorum regi W. dignatione divina Rothomagensis Ecclesiae minister, salutem, gratiam, et omnipotentis Dei benedictionem. «Noverit excellentia vestra satisfactum esse nobis, canonicis nostris, et caeteris ecclesiasticis personis omnibus de provincia nostra plenarie ad honorem Dei, et Ecclesiae nostrae, et nostrum, super universis damnis per vos, et vestros, et eos, qui ad vos pertinent, nobis illatis. Et quod nos et praedictae personae omnes tam Andel. quam omnium reddituum et aliarum rerum nostrarum plenam habemus restitutionem. Et ideo interdictum sub quo terram vestram in provincia nostra concluseramus, relaxavimus, et quietamus in perpetuum vos, et vestros, et universos, qui ad vos pertinent, de universis rebus illis, quas de rebus nostris et Ecclesia de terra domini regis Angliae in provincia nostra cepistis ante vigiliam S. Nicolai anni Dominicae Incarnationis millesimi centesimi nonagesimi quinti; nec propter hoc aliquid a vobis, aut a vestris exigemus, nec in quodam vos mittemus super hoc, nec vexari a subditis nos permittemus. Hoc autem scripto praesenti cum appositione sigillorum tam nostri quam Ecclesiae nostrae capituli protestamur.» In aliis tamen litteris, quas scripsit ad amicum suum Radulfum decanum Lundoniensem, quae habentur apud eumdem Radulfum, ann. 1196, significat ex lege compositionis inter Franciae et Angliae reges initae, Rothomagensem Ecclesiam «in damnorum suorum recompensationem annuo et perpetuo quingentarum librarum redditu fuisse ditatam.» Credibile tamen est has quingentas libras annui redditus datas esse a rege Franciae, cum constet eodem tempore a rege Angliae pro eorumdem damnorum compensatione datos fuisse trecentos modios vini Ecclesiae Rothomagensi, ut testatur haec charta, quam habuimus beneficio V. Cl. D. d'Herouval, in hunc modum: «Donatio Richardi regis Angliae Ecclesiae Rothomagensi pro damnis tempore belli illatis. «RICHARDUS Dei gratia rex Angliae, dux Northmanniae et Aquitaniae, et comes Andegaviae, archiepiscopis, episcopis, etc. «Sciatis nos concessisse, et in perpetuam eleemosynam dedisse Deo et Ecclesiae B. Mariae de Rothomago, pro anima nostra, et antecessorum nostrorum, et successorum, et pro anniversario nostro, et pro restauratione amissorum et damnorum, quae dominus noster Philippus rex Franciae fecit archiepiscopo et Ecclesiae Rothomagensi, tempore guerrae inter nos et praefatum regem, trecentos modios vini percipiendos singulis annis in modiatione nostra Rothomagensi, per integra dolia, sicut ea recipere solemus, et talis vini quale recipere solemus in modiatione nostra; ita videlicet quod archiepiscopus ad usus proprios habebit de eodem vino centum modios singulis annis, et canonici ad usus suos et communiam suam habebunt reliquos ducentos modios vini. Si vero praefata modiatio nostra non poterit sufficere ad perficiendos trecentos modios vini, praefatus archiepiscopus et canonici percipient pro singulis modiis vini qui defuerint, viginti solidos Andegavenses a nobis et haeredibus nostris, donec integre perficiantur trecenti modii vini. Et illos denarios percipient de redditu nostro Rothomagensi. Datum Rothomagis anno regni sexto.» Appensa sunt autem huic instrumento duo sigilla, in quorum altero legitur scriptum nomen integrum Walterus. Verum non diu perduravit concordia illa inter Richardum et Walterum: paulo post enim gravis inter eos exorta est dissensio propter villam Andeliam, quae erat patrimonium Ecclesiae Rothomagensis; sed de hac re fusius loquar infra ad epistolam 138.» Scripta est haec epistola ann. 1195, quo scilicet Cameracum sese receperat Walterus.]. Postremo retulerunt mihi secretius quidam de familiaribus vestris, quod dominus rex vos de partibus illis revocarat, et ad vestrae voluntatis arbitrium pacem Deo, et vobis honorabilem devotissimus offerebat. |
| 4 | Tanta rumorum varietate suspensus inter eventus ambiguos anxius aestuabam. Scriptum est enim, rumoribus credi oportere, et non oportere. Quidquid autem coelestis dispensatio de vestra peregrinatione decrevit, mihi accessisset ad votorum plenitudinem hab707.144 v si solatium vobis in hoc vestrae desolationis itinere praestitissem. |
| 5 | Scio quam meritorium et commendabile sit apud Deum et homines, comitivam praestare amicis afflictis, et maxime dominis, ut quibus in prosperis communicavimus, compatiamur et in duris. Peregrinante Noemi, Ruth Moabitis ab eius latere non recessit [Ruth. |
| 6 | et subiungit: Christus ex ea nascitur. Experimento noverunt Ecclesiae nostrae nuntii missi frequenter ad dominam reginam, penes quam eo tempore conversabar Vos etiam scire credideram quanto zelo, quantaque industria vestrorum saepius aemulorum machinamenta frustrassem. Teste Petro capellano eius et concanonico nostro, quia vos et causam vestram multiplici ratione tuebar, ita quandoque excanduit in me, ut verecundiae muliebris oblita in spiritu Hecates vel Tisiphones contra me probris et contumeliis intonaret. |
| 7 | Nunc etiam dominus Cantuariensis aegre fert absentiam meam, gratanter acceptat consortium meum, eique videtur honesta et utilis mea conversatio circa eum. Sive cum eo sum, sive cum domino rege, vel cum alio sum, anima mea vobiscum est. Sane Ionathas cum patre suo Saul corporaliter versabatur, et erat anima eius cum David [I Reg. |
| 8 | Utinam sic curratis, non quasi in incertum; sic pugnetis, non quasi aera verberans; sic cor vestrum stabiliatis in Domino, ut sitis inter filios excussorum [Phil. |
| 9 | In omnibus ergo vexillum Christi, et titulum innocentiae praeferatis. Novi magnanimitatem vestram; et scio, quia vestro magno cordi nihil est magnum, nihil grave vel arduum. Ecclesia quidem, quae est mater nostra, libera est, hab707.145 r sed hodie cogitur ancillari cum Agar [Gal. |
| 10 | Sed cum Dathan et Abiron turbae populares absorbeantur a terra [Num. |
| 11 | Inauditum est quod Ecclesiae persecutores ultricem illius manum evaserint, qui potentes potenter punit, qui semper superborum et sublimium colla propria virtute calcavit. Nam si ad tempus supra dorsum iusti fabricare peccatores permittit, ei coronam gloriae ex ipsa impiorum malleatione componit. De his autem, qui sacerdotibus Domini sunt rebelles scribit Amos propheta [Cap. 7.], et dicit: Uxor tua in civitate fornicabitur, filii ac filiae tuae in gladio cadent, terra tua in funiculo metietur. |
| 12 | In terra polluta morieris, et populus tuus de terra sua captivitate migrabit. Quidam de familiaribus nostri principis fugam vestram detractorie arguunt, et ea quae vobis dictat amor iustitiae elationi mentis ascribunt. Sic de suorum dentium sanitate gaudeant, sicut ista ex affectu filiali pronuntiat. Certe nemo sapiens vestrum causatur egressum: docet enim Dominus de una civitate in aliam fugere [Matth. |
| 13 | Apostolis et apostolicis viris a Domino dictum est: Fortitudinem gentium comedetis, et in gloria eorum superbietis [Isa. |
| 14 | Adhuc respondebitis exprobrantibus vobis verbum: Non est servus maior domino suo [Ioan. |
| 15 | Tempore diluvii concussa inundationibus arca erecta est in sublime. Eius enim concussio, ipsius ebnf14764.105rectio est; quia sicut B. Hilarius dicit [Lib. VII De Trin.], proprium est Ecclesiae, ut tunc vincat, cum laeditur; tunc intelligat, cum arguitur; tunc secura sit, cum deseritur; tunc obtineat, cum superata videtur. Arca foederis [I Reg. |
| 16 | Rogo igitur, ut non deficiat nobilis conscientiae vestrae status, sed ponite cor vestrum super vias vestras. Si audieritis superbiam Moab [Ier. |
| 17 | Deus autem, qui vos virtute praecinxit ad bellum assistendo, instruendo, confortando vos promoveat ad triumphum. Vale. |